АҒАРТУШЫ, ПЕДАГОГ –ҒАЛЫМ Ш.САРЫБАЕВТЫҢ ТІЛТАНЫМДЫҚ МҰРАСЫ
Аннотация
Аңдатпа: Бұл мақала қазақ тіл білімінің көрнекті қайраткері қазақ тілінің әдіснамасының негізін салушы ғалым, педагог Шамғали Сарыбаевтың тілдiк мұрасын кешенді зерттеу болып табылады. Зерттеу ғылыми әдебиеттегі олқылықтың орнын толтырып, Ш.Х. Сарыбаевтың лингвистикалық үлесінің тереңдігі мен кеңдігіне тоқталып, оның еңбектерінің бірегейлігі мен маңыздылығын атап өтіледі.
Бұл ғылыми зерттеудің негізгі мақсаты Шамғали Сарыбаевтың қазақ тіл біліміне терең ықпалын түсінуге біртұтас көзқарас болып табылады. Оның ғылыми еңбектерін, оның шығармашылығының әдіснамалық үлесі мен мәдени әсерін мұқият талдау оның лингвистикалық мұрасының бұрын зерттелмеген қырларына жарық түсіреді.
Мұқият құрылымдалған мақаланың басында Сарыбаевтың лингвистикаға қосқан үлесіне арналған зерттеулердің қазіргі жағдайына шолу беріледі және алдыңғы зерттеулердің шектеулі көлемі байқалады. Мақалада пайдаланған зерттеу әдістеріне тоқталсақ, ғылыми жұмыста Ш.Х. Сарыбаевтың әдіснамасына жан-жақты талдау жасалады, тарихи лингвистикадағы рөлі атап көрсетіледі, сонымен қатар, қазақ тілін оқыту әдістемесі еңбегінің тілтанымға байланысты өзіндік түзетулері, ұсыныстары, қазақ тілін үйретудегі кедергілермен, оны оңтайландыру әдіс-тәсілдері туралы ұсыныстарын қаралып, мақалада жазылады.
Зерттеуде Сарыбаевтың қазақ тілін стандарттаудағы аспаптық рөлі ашылып, оның бір жазудан екінші жазуға көшуге қосқан үлесінің дәлелі келтіріледі. Бұдан басқа, алдыңғы зерттеулерде жиі назардан тыс қалатын, оның қазақ халық әдебиетінің ауызша сақталуына қосқан үлесі қарастырылады.
Зерттеудің негізгі құндылығы – ғалым, ұстаз, қазақ тілі мен әдебиетін зерттеуші әдіскер ретінде Ш.Х. Сарыбаев қазақтың тарихында қалдырған мол мұрасын оқырманға толығырақ жеткізу, көбірек мағлұматтар ұсыну.
Қорытындысында аталмыш зерттеу Шамғали Сарыбаевтың лингвистикалық мұрасының бірегейлігі мен маңыздылығын, сондай-ақ оның көп қырлы үлесін толық бағалау үшін одан әрі зерттеулердің қажеттілігін атап өту керек. Ол біздің қазақ тілі мен мәдениеті түсінігімізді тереңдетуге бағытталған зерттеулерді жалғастыруға шақырады және Сарыбаевты лингвистика мен мәдениетті сақтау саласында мәңгі белгі ретінде көрсетеді.
