ENVIRONMENTAL PROBLEMS OF KAZAKHSTAN IN THE 1980s AND EARLY 2000s
Анотація
Мақалада 80-ші және 2000-шы жылдардың басында өнеркәсіптік дамудың Қазақстандағы қоршаған ортаның ластануына әсері қарастырылады. Кеш кеңестік және посткеңестік кезеңдегі еліміздің әлеуметтік және экологиялық саясатын салыстыруға ерекше назар аударылады. Индустрияландырудың қоршаған ортаға тигізетін әсері мәселелері және оның ықтимал ластануының алдын алу жолдары ең қуатты өнеркәсіптік базалардың бірі орналасқан біздің республика үшін ең өзекті болды. Табиғатты қорғауды түбегейлі қайта құру шараларының қажеттілігі қоршаған ортаның нашарлауынан туындады.
Сонымен қатар, Қазақстанда табиғи ресурстарды дұрыс пайдалану су ресурстарының жеткіліксіздігімен байланысты нақты табиғи-климаттық жағдайларға байланысты болды. Қазақстан су ресурстарының үлкен тапшылығы бар елдер санатына жататын және әлі де жатады, ал су қоймалары өнеркәсіптік кәсіпорындармен қарқынды ластанып, нақты экологиялық қауіп төндірді. Табиғат ерекшеліктерін жеткіліксіз ескеру, кей жағдайда жай ғана елемеу Қазақстанның көптеген өнеркәсіптік аймақтарында қайтымсыз процестерге алып келді.
Осының нәтижесінде қоршаған ортаға келтірілген залалды есепке алмай, негізінен ккөзге көрінетін пайда алуға бағытталған кейбір қолданыстағы технологиялық процестер мен табиғи ортаның үйлесімсіздігі барған сайын айқын көріне бастады. Өндіріс технологиясының артта қалуы – кәсіпорындардың су тазарту жүйесімен жеткіліксіз жабдықталуы, ең бастысы, қалдықсыз технологияның жоқтығы – еліміздің ірі су қоймаларының жойылуына әкелді. Өзендер мен көлдерге зиянды заттардың шығарылуы, экологиялық таза табиғатты сақтау үшін қоғамдық «жасыл» қозғалыстың пайда болуы, кейбір өнеркәсіп орталықтарындағы қиын жағдайлар өнеркәсіпте өндірісті жаңаша ұйымдастыруға, табиғатты қорғауға, жұмысшылардың әлеуметтік мәселелері мен олардың денсаулығына аса назар аударуға мәжбүр етті.
Статистикалық мәліметтерге сүйене отырып, автор посткеңестік дәуірде Қазақстанның экологиялық жағдайын салыстырмалы түрде жақсартуға қол жеткізілгенін, бірақ көптеген мәселелер шешімін таппай отыр деген қорытындыға келеді.
