КОНЦЕПТЫ «ОТЧИЙ ДОМ» И «ҚАРА ШАҢЫРАҚ» В РУССКОЙ И КАЗАХСКОЙ КАРТИНЕ МИРА: СРАВНИТЕЛЬНО-СОПОСТАВИТЕЛЬНЫЙ АСПЕКТ

Анотація

Аңдатпа. Мақала орыс және қазақ тілдеріндегі «отчий дом / қара шаңырақ» концептілерін білдіретін паремияларды талдауға арналған. Қазіргі когнитивтік лингвистикада тұжырымдаманы зерттеу өзекті болып табылады, Өйткені оның құрылымына сәйкес мәдениеттер үшін функционалды маңызы бар ерекшеліктер көрінеді. Кез-келген концепт тілдік бірліктерде жүзеге асырылады. Бұл мақалада орыс және қазақ тілдеріндегі концепт құрылымы туралы толық ақпарат берілген. Бұл жұмыстың мақсаты – орыс және қазақ тілдерінің паремиологиясында көрсетілген «отчий дом / қара шаңырақ» концептілерін зерттеу. Жұмыстың міндеті – паремиологиядағы түсінік құрылымын анықтау және сипаттау; осы концепт өкілдеріне этимологиялық талдау жүргізу. Алға қойылған мақсаттар мен міндеттерді зерттеу материалы ретінде орыс және қазақ тілдеріндегі мақал-мәтелдерді таңдау анықталды. Этностың танымдары мен құндылықтарын бейнелеуге мүмкіндік беретін нақыл сөздер мен мақал-мәтелдер халықтың мәдениеті мен даналығын жеткізушілер болып табылады. Авторлар «отчий дом / кара шаңырак» тұжырымдамасының құндылық компонентін ашуды ұсынады. Зерттелген тұжырымдаманың саласына енгізілген паремияларды талдау ұсынылған. Зерттеу барысында «отчий дом / қара шаңырақ» концептілерінің паремиологиялық көрінісінің доминанттары болып табылатын негізгі тұжырымдамалық белгілер айқындалды, Бұл орыс және қазақ тіл білімінде осы құбылыстың маңызды сипаттамаларын анықтауға мүмкіндік береді. Осы тәжірибелер арқылы адам өмірінің ажырамас бөлігі ретінде «отчий дом / қара шаңырақ» ұғымын бейнелі түсіну жүзеге асырылады. Талдау нәтижесінде зерттелген тұжырымдаманың құндылық компонентін салыстырылған тілдерде бейнелеудің әртүрлі тәсілдері белгіленді. Тәжірибенің алынған нәтижелері зерттелген әлемнің тілдік бейнелерін басқа әлемнің тілдік бірліктерімен салыстыра отырып, «отчий дом / капа шаңыпақ» концептілерін терең зерттеуде қолдануға болады.